Elke week haal ik Ties op uit de klas voor kunstzinnige therapie. Ties vindt het moeilijk om te ontspannen in de sessies en zich op zijn eigen werk te concentreren. Hij laat zich graag afleiden op wat buiten het lokaal gebeurt en reageert daar op. Als er buiten het lokaal niets te zien is, gaat Ties druk praten en vragen stellen. Ties lijkt het ongemakkelijk te vinden als er stilte is. Hij is voortdurend alert en op zijn hoede.
Veel kinderen werken graag met klei, Ties ook. Hij mag met zoveel klei werken als hij wil, een zo groot mogelijke berg of toren maken. Het mag allemaal en het hoeft niet mooi te worden, het hoeft zelfs niets voor te stellen. Het gaat om het proces, het ervaren. Het werken met (veel klei) helpt om het eigen lichaam en de eigen grenzen te ontdekken en ervaren. Tevens leert het om de eigen mogelijkheden te ontdekken, klei vraagt veel van je fysieke vermogen en energie.
Aan het einde van de sessie is het complimentjestijd, dit is het afrondende deel van de sessie waarin zowel het kind als ik, een complimentje voor het kind op een kaartje schrijven. Het kind mag de kleur van het kaartje uitkiezen.
Ties neemt hierin graag de leiding en beveelt mij dat ik mijn ogen dicht moet doen. Ondertussen pakt hij het doosje waar de kaartjes in zitten en kiest de kleuren uit zonder dat ik mag kijken. Belangrijk voor hem is dat ik mijn ogen zo lang dichthoud tot hij zegt dat ik ze open mag doen. Als ik de oefening geef om zo lang mogelijk in stilte te werken met de klei, voegt Ties hieraan toe dat we elkaar wel mogen aanraken. Hij duwt de klei grensoverschrijdend dicht bij mijn gezicht.
Dit soort controle spelletjes zijn Ties’ favoriet. In deze spelletjes pakt hij de controle terug die hij verloor tijdens een traumatische misbruikervaring op jonge leeftijd. Tijdens deze gebeurtenis heeft Ties zich machteloos en overgeleverd gevoeld aan de ander. Dit was zo pijnlijk voor hem dat hij dit nooit meer wil meemaken. Deze ervaring heeft zich opgeslagen in zijn lichaam en brein. Tegelijkertijd is er onbewust een verdedigingsreactie ontwikkelt welke behulpzaam is tijdens een dergelijke situatie maar belemmerend werkt in sociale situaties zoals samen spelen. Dit doet Ties niet bewust, het is de herinnering die het van hem overneemt.
In de sessies ontdekt Ties wat hij nodig heeft om zich veilig te voelen en wanneer hij de verdedigingsreactie even uit kan zetten. Door in de sessies de controle te nemen en mij bevelen te geven, leeft hij zijn trauma uit en kan deze verwerken. Tegelijkertijd leert hij zijn eigen grenzen, en die van de ander, ontdekken en deze aan te geven.
Het is fijn voor Ties dat ik zijn geschiedenis ken; in het intake gesprek dat ik met zijn ouders had, hebben zij mij uitgebreid verteld over zijn leven en gebeurtenissen tot nu toe. Dat maakt dat ik zijn gedrag kan plaatsen en hier helpend op kan reageren. Het helpt Ties dat ik mee ga in zijn spel van controle nemen. Na verloop van tijd, kiest Ties een kaartje zonder dat ik mijn ogen nog dicht hoef te doen. Hij heeft kunnen ervaren hoe het is om zelf te regie te hebben wat hem meer zelfvertrouwen geeft en een stukje van zijn trauma heeft kunnen verwerken.
Ties leert dat hij niet meer voortdurend alert en op zijn hoede hoeft te zijn. Hij heeft geleerd waar zijn grenzen liggen en wat hij wel en niet wil en durft dit ook uit te spreken. Het mooie is dat hij tegelijkertijd de grenzen van de ander kan accepteren.
Kind en Kunstwerkt! Kunstzinnige Therapie voor Helden en Buitenbeentjes 